W kontekście zmian, kluczowe znaczenie ma art. 22 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z przywołanym przepisem, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Powyższe oznacza, że w transakcjach łańcuchowych tylko jedną dostawę towarów należy uznać za ruchomą i tej dostawie należy przyporządkować wysyłkę/transport, z kolei pozostałe określane są jako tzw. dostawy nieruchome.
Zasadniczą zatem kwestią mającą wpływ na prawidłowe opodatkowanie transakcji jest ustalenie, która z dostaw „w łańcuchu” będzie tzw. dostawą ruchomą. Bowiem zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy o VAT wszystkie transakcje realizowane przed dostawą, do której przypisano wysyłkę lub transport towarów będą opodatkowane w państwie, z którego towar jest wysyłany lub transportowany. Z kolei wszystkie dostawy mające miejsce po transakcji ruchomej będą opodatkowane w państwie przeznaczenia towaru.
Dotychczas obowiązujące przepisy regulują jedynie sytuacje, w których podmiotem odpowiedzialnym za organizację transportu w transakcji łańcuchowej jest podmiot pośredniczący. Z kolei nowe regulacje, które wejdą w życie 1 października b.r. odnoszą się do sytuacji, w których podmiotem organizującym transport jest – nie nabywca, który dokonuje także dostawy towarów tj. podmiot pośredniczący – lecz pierwszy w kolejności dostawca lub ostatni nabywca.
W myśl dodanego art. 22 ust. 2e ustawy o VAT, w przypadku towarów, które są wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez pierwszego w kolejności dostawcę – wysyłkę lub transport można będzie przypisać jedynie do dostawy przez niego dokonanej. Natomiast w sytuacji, gdy podmiotem organizującym wysyłkę lub transport towarów będzie ostatni nabywca – dostawę ruchomą VAT należy przyporządkować dostawie dokonanej do tego nabywcy.
Warto jednak podkreślić, że art. 22 ust. 2e nie stanowi rewolucyjnej zmiany w przepisach dotyczących transakcji łańcuchowych, lecz ma jedynie charakter porządkujący. Pomimo braku wyraźnego uregulowania tej kwestii w ustawie o VAT, opisane zasady były już wcześniej stosowane w praktyce m.in. na podstawie orzecznictwa TSUE. Niemniej jednak, uregulowanie wskazanej powyżej sfery, zwiększy pewność prawną podmiotów biorących udział w transakcjach łańcuchowych, a co za tym idzie ułatwi przedsiębiorcom prawidłowe rozliczanie VAT w międzynarodowych transakcjach łańcuchowych.
