Transakcje, których przedmiotem są nieruchomości należą do najbardziej skomplikowanych na gruncie VAT. Zasadniczo, dostawa budynków, budowli lub ich części, może być, po spełnieniu przewidzianych w przepisach warunków (art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT), zwolniona z opodatkowania z VAT (brak opodatkowania dostawy stawką kwotową). W konsekwencji, sprzedawca nie dolicza VAT do ceny sprzedaży, a nabywca nie ma prawa do odliczenia VAT w związku z dokonywanym przez siebie zakupem.
Takie zwolnienie, w pewnych przypadkach, może być jednak niekorzystne dla stron transakcji będących podatnikami VAT czynnymi. Obowiązujące dotychczas przepisy przewidywały co prawda możliwość rezygnacji z ww. zwolnienia, ale do skorzystania z niego niezbędne było złożenie przez strony – przed dokonaniem dostawy nieruchomości – zgodnego oświadczenia o wyborze formy opodatkowania właściwą stawką VAT i przekazania go do urzędu skarbowego (art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT). Termin ten, niejednokrotnie nie był dotrzymywany przez strony, co, mając na uwadze charakterystykę transakcji nieruchomościowych i ich sporą wartość, skutkowało poważnymi konsekwencjami z zakresu VAT (nadpłacony VAT po stronie sprzedawcy oraz brak prawa do odliczenia po stronie nabywcy).
Na gruncie przepisów, które obowiązywać będą od 1 października 2021 r., do zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT wystarczające będzie zawarcie bezpośrednio w treści aktu notarialnego dokumentującego dostawę towarów (przenoszącego prawo do dysponowania nieruchomością jak właściciel) oświadczenia o rezygnacji ze zwolnienia. Takie rozwiązanie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców i stanowi unormowanie dotychczasowej praktyki orzeczniczej dopuszczającej stosowanie oświadczenia o wyborze formy opodatkowania w akcie notarialnym (np. wyrok NSA z 14 marca 2018 r., sygn. I FSK 854/16). Jednocześnie, w mocy utrzymany zostanie przepis dotyczący składania ww. oświadczenia przed urzędem skarbowym. Podatnicy będą więc mieli opcję wyboru, z której formy skorzystać przy rezygnacji ze zwolnienia, przy czym oba warianty wywoływać będą ten sam skutek w zakresie VAT.
