Świadczenia poboczne a usługa kompleksowa w leasingu – diabeł tkwi w szczegółach

26.05.2022 / VAT

  • Prawidłowa kwalifikacja transakcji jako usługi kompleksowej, mimo bogatego orzecznictwa TSUE, może nadal stanowić zarzewie potencjalnego konfliktu z organami podatkowymi. Jak jednak pokazuje najnowszy wyrok NSA, w ramach dokonywania takiej kwalifikacji, nie można utracić z pola widzenia całości transakcji, jak również ogólnych zasad opodatkowania.

Kanwą sprawy była klasyfikacja oferty banku, w ramach której oddawał on w leasing finansowy środki transportu oraz nieruchomości. Jednocześnie bank świadczył równolegle na rzecz leasingobiorców usługi dodatkowe, które nie pozostawały w bezpośrednim związku z zasadniczym przedmiotem leasingu, a jedynie z jego utrzymaniem, używaniem i bieżącą obsługą (tj. czynności administracyjne, rejestracja pojazdu, monity, wezwania, ubezpieczenie, etc.). Koszty te były następnie przenoszone przez bank na leasingobiorcę. Bank zastrzegł przy tym, iż choć obecnie nie nalicza on z tego tytułu marży, nie wyklucza, iż w przyszłości będzie to czynił.

 

W ramach tak ukształtowanego leasingu bank traktował wydanie środków transportu i nieruchomości jako dostawę towarów i wobec tego uznawał za podstawę opodatkowania w VAT całą kwotę należną wynikająca z umowy – tj. część kapitałową, jak i finansową (odsetkową). Zarazem wszelkie ww. usługi poboczne, niezwiązane bezpośrednio z przedmiotem leasingu, bank traktował jako odrębne usługi i nie włączał ich do podstawy opodatkowania leasingu.

 

Z takim podejściem nie zgodził się jednak Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 10 maja 2017 r., znak 0114-KDIP4.4012.6.2017.1.EK, będącej odpowiedzią na złożony przez bank wniosek, powołując się na orzecznictwo TSUE w sprawie C-244/11, DKIS uznał, iż bank błędnie rozdziela obie czynności. Zgodnie z argumentacją organu, świadczenia dodatkowe nie miałyby racji bytu, gdyby nie główny przedmiot transakcji – dostawa leasingowanego towaru. Wobec tego, zdaniem organu, z uwagi na ów bezpośredni związek i nierozłączność tych czynności, bank powinien w ramach obliczenia podstawy opodatkowania wliczyć również wartość tychże świadczeń pobocznych. Podobnego zdania był również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z dnia 31 lipca 2018 r., sygn. III SA/Wa 3068/17, podzielił wykładnię organu. Podobnie jak DKIS, WSA skupił się na związku obu czynności, wskazując na brak gospodarczego sensu istnienia czynności pobocznych, w sytuacji gdy nie istniałby zarazem główny przedmiot transakcji – dostawa towaru.

 

Całkowicie inaczej w wyroku z 7 kwietnia 2022 r., sygn. I FSK 2384/18 podszedł do sprawy NSA, wskazując na zasadniczą w tym wypadku kwestię, która umknęła jak się zdaje zarówno organowi, jak i WSA. NSA zauważył bowiem w pierwszej kolejności, iż w ramach wniosku bank podkreślił, iż oferowany leasing traktuje jako dostawę towaru, którą, jak podkreślił Sąd, należy odróżnić w takim wypadku od usługi leasingu. W takim zaś wypadku, warunkiem koniecznym jest, by w momencie określenia podstawy opodatkowania znana była pełna wartość będąca przedmiotem dostawy. Warunek ten zaś w stosunku do świadczeń pobocznych, w ocenie Sądu nie jest tu co do zasady spełniony, w efekcie czego przyjęcie stanowiska zaprezentowanego przez WSA i DKIS prowadziłby w istocie do sytuacji, w której podstawa opodatkowania miałaby charakter hipotetyczny, warunkowy, gdyż potencjalnie mogłaby ulegać zmianom w zależności od wybranych w praktyce przez korzystającego świadczeń pobocznych. To zaś, jak wskazał Sąd, prowadziłoby do irracjonalnej sytuacji, w ramach której bank, po wystawieniu pierwotnej faktury musiałby ją następnie korygować.

 

Jak przypomniał NSA w powyższym wyroku, dokonanie klasyfikacji transakcji jako świadczenia kompleksowego, nie może przysłonić jednocześnie faktycznego charakteru transakcji oraz pozostawać w sprzeczności z ogólnymi zasadami opodatkowania. Zarazem jednak, co dostrzegł również skład orzekający w omawianym orzeczeniu, kwestia ta w przyszłości może budzić kolejne spory, z uwagi na rozbieżne stanowisko NSA w tym zakresie (por. wyrok NSA z 29 maja 2019 r., sygn. I FSK 726/17).

Na ewentualne pytania w tym zakresie chętnie odpowiedzą autorzy artykułu:
Grzegorz Białowąs
Menedżer
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Kamil Kruk
Konsultant
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.