Polega ona na udzieleniu rabatu - ale nie bezpośredniemu nabywcy towarów/usług, którym często jest pośrednik, np. dystrybutor (hurtownia), ale dopiero kolejnemu odbiorcy w łańcuchu. Przykładowo, producent danego towaru udziela rabatu sprzedawcy detalicznemu, który nabył ten towar od hurtowni, będącej dystrybutorem towarów producenta.
Transgraniczne rabaty pośrednie występują wtedy, gdy producentem jest podmiot zagraniczny. Wówczas sprzedaż towarów do polskiego podmiotu pośredniczącego stanowi WDT, a ostatnia transakcja pomiędzy podmiotami polskimi stanowi transakcję krajową.
Do niedawna w zdecydowanej większości przypadków organy podatkowe uznawały, iż u polskiego nabywcy otrzymującego zagraniczny rabat pośredni powstaje obowiązek obniżenia kwoty netto i naliczonego podatku VAT od zakupów krajowych (przykładowo interpretacja Dyrektora KIS z 5 kwietnia 2018 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.47.2018.2.KM).
Jednak 11 marca 2021 r. zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE o sygn. C-802/19, w którym TSUE zaprezentował odmienne od dotychczasowego podejście do transgranicznych rabatów pośrednich. Sprawa dotyczyła apteki z Niderlandów (pierwszy podmiot w łańcuchu transakcji), która chciała obniżyć podstawę opodatkowania WDT na rzecz kasy chorych z Niemiec (drugi podmiot w łańcuchu transakcji) z powodu rabatu wypłaconego osobom objętym ubezpieczeniem zdrowotnym (trzeci podmiot w łańcuchu transakcji). W dość zaskakująco uzasadnionym wyroku TSUE orzekł, że w takim stanie faktycznym, w związku z tym, że WDT jest transakcją efektywnie nieopodatkowaną VAT, to nie ma podstawy opodatkowania (sic!), która podlegałaby korekcie. Jak można z tego wnioskować, symetrycznie również ostateczny nabywca nie ma obowiązku korekty po stronie VAT naliczonego (przy czym z uwagi na specyfikę sprawy TSUE tą stroną wprost się nie zajął).
Na kanwie powyższego orzeczenia TSUE, w dniu 16 września 2021 r. zapadł wyrok NSA o sygn. I FSK 705/18, w którym Sąd zwrócił uwagę na to, że skoro spółka (trzeci podmiot w łańcuchu transakcji) nabywa towary od krajowego dystrybutora, a nie od dostawcy zagranicznego i to od dystrybutora otrzymuje fakturę i jemu płaci cenę nabycia, to relacja jaka zachodzi pomiędzy zagranicznym dostawcą (pierwszym podmiotem w łańcuchu transakcji) a spółką (trzecim podmiotem w łańcuchu transakcji), pozostaje poza VAT. Mając na względzie m.in. powołany wyżej wyrok TSUE, NSA stwierdził, że skoro podmiot przyznający rabat nie jest zobowiązany do skorygowania podstawy opodatkowania WDT, to tym bardziej podmiot krajowy otrzymujący rabat pośredni nie może być zobowiązany do skorygowania podatku naliczonego.
Konsekwencją powyższych wyroków jest praktyczny brak konieczności pomniejszania podatku VAT naliczonego w przypadku transgranicznych rabatów pośrednich. Jest to podejście przełomowe, jeżeli chodzi o dotychczas stosowane zasady w rozliczaniu rabatów pośrednich. Skutki wyroków nie mają jeszcze odzwierciedlenia w szerszej praktyce, ale w naszej opinii jest to kwestią czasu. Orzeczenia te zmienią polską rzeczywistość podatkową w zakresie traktowania rabatów pośrednich.
