Art. 11q ust. 3a pkt 1 ustawy o CIT stanowi, że w przypadku transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu odpowiednio art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (dalej: „Prawo przedsiębiorców”), lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności. Przepis ten ma zastosowanie w przypadku przedsiębiorcy, który w ostatnim roku podatkowym spełnił warunki określone w przywołanych przepisach Prawa przedsiębiorców.
Powyższą regulację stosuje się do dokumentacji cen transferowych sporządzanej za rok podatkowy rozpoczynający się po dniu 21 grudnia 2020 r. tj. z uproszczenia można więc skorzystać, sporządzając dokumentację cen transferowych już za 2021 r. Każdy podatnik ma jednak prawo do sporządzenia takiej analizy, gdy uważa że tego wymaga jego sytuacja.
Jak określić status mikro lub małego przedsiębiorcy?
Zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców, aby mieć status mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy, należy łącznie spełnić następujące warunki:
- średnioroczne zatrudnienie mniej niż 10 pracowników (mikro) / mniej niż 50 pracowników (mały przedsiębiorca) ORAZ
- roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych mniej niż 2 mln EUR (mikro) / mniej niż 10 mln EUR (mały przedsiębiorca) LUB suma aktywów bilansu mniej niż 2 mln EUR (mikro) / mniej niż 10 mln EUR (mały przedsiębiorca).
Powyższe wielkości przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy.
„Uproszczenie” czy może utrudnienie?
Wskazane uproszczenie wiąże się jednak z wątpliwościami praktycznymi. Po pierwsze, nie jest jasne, czy status małego przedsiębiorcy lub mikroprzedsiębiorcy powinny posiadać obie strony transakcji czy wystarczające jest, aby posiadała go jedna z nich. W naszej ocenie przepis ten dotyczy tylko podmiotu, dla którego sporządzana jest dokumentacja. Zatem, aby lokalna dokumentacja cen transferowych mogła nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności, podmiot powiązany, który dokumentację sporządza, powinien posiadać status mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy.
Ponadto problematyczne może stać się określenie miarodajnego okresu posiadania statusu mikro lub małego przedsiębiorcy. Wątpliwości nasuwa porównanie brzmienia przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców oraz regulacji dotyczącej uproszczenia. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy Prawo przedsiębiorców status małego przedsiębiorcy lub mikroprzedsiębiorcy przysługuje podmiotom, które spełniały warunki określone w ustawie w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych. Natomiast zgodnie z ustępem 3b art. 11 q ustawy o CIT prawo do skorzystania z uproszczenia w sporządzaniu dokumentacji cen transferowych przysługuje przedsiębiorcy, który w ostatnim roku podatkowym spełnił warunki określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 albo 2 Prawa przedsiębiorców. Wydaje się, że wskazane przepisy należy odczytywać łącznie w ten sposób, że artykuł dotyczący cen transferowych modyfikuje okres wskazany w przepisie ustawy Prawo przedsiębiorców. W związku z tym naszym zdaniem podatnik może skorzystać z uproszczenia w 2021 r., jeśli w 2021 r. spełniał warunki dla mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy.
Co ze zmianą statusu?
Nie możemy zapomnieć także o kwestii związanej z utratą statusu małego lub mikroprzedsiębiorcy w trakcie realizowania transakcji. Zgodnie z uzasadnieniem do nowych przepisów, poradnik straci prawo do skorzystania ze zwolnienia na początku roku podatkowego następującego po roku, w którym nastąpiła zmiana statusu. Jeśli więc utrata statusu małego podatnika nastąpi w np. w maju 2022 roku, obowiązek sporządzenia analizy porównawczej pojawi się dopiero 1 stycznia 2023 r.
Czy na tym koniec?
W związku z nowymi przepisami w zakresie cen transferowych dla mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców wątpliwości same się mnożą. Podatnicy stają w obliczu odpowiedniego ustalenia obrotu netto z operacji finansowych czy średniorocznego zatrudnia. Trudno także o optymizm przy wypełnianiu informacji TPR-C / TPR-P, gdyż Ministerstwo Finansów w projektowanym rozporządzeniu w sprawie informacji o cenach transferowych zapowiada zamiany od kolejnego roku. W aktualnie przygotowywanych TPR-C i TPR-P za 2021 r. podatnicy mogą pominąć pola, które dotyczą analizy porównawczej i analizy zgodności.
Podkreślamy, że nowe uproszczenie nie zwalnia podatników z obowiązku stosowania cen rynkowych. Należy pamiętać, że nawet przy braku obowiązku do sporządzenia analizy benchmarkingowej, organy podatkowe mogą zawsze poddać stosowane ceny transferowe własnej weryfikacji.
