Transgraniczna praca zdalna – co się zmieniło od 1 lipca?

27.07.2023 / Prawo

  • 29 czerwca 2023 r. Polska podpisała umowę ramową UE w sprawie transgranicznej pracy zdalnej wprowadzającą możliwość  modyfikacji w zakresie podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego. Porozumienie to umożliwia objęcie pracownika ubezpieczeniem społecznym państwa, w którym siedzibę ma jego pracodawca, w  przypadkach gdy praca w znacznej części jest wykonywana w innych państwie.

Ogólne zasady w zakresie podlegania  zabezpieczeniu społecznemu w przypadkach transgranicznych określa rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 lit. a tego rozporządzenia pracownik, która wykonuje pracę  w dwóch lub więcej państwach członkowskich, podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim. Przez znaczą część pracy rozumie się co najmniej 25% wykonywanej pracy. Umowa ramowa UE, o której mowa w niniejszym artykule, dopuszcza zastosowanie wyjątku względem art. 13 ust. 1 lit. a) rozporządzenia, a więc umożliwia objęcie pracownika ubezpieczeniem społecznym państwa siedziby pracodawcy, pomimo wykonywania w państwie zamieszkania znacznej części pracy. 

 

Porozumienie dotyczy pracowników mających pracodawcę lub pracodawców w jednym państwie członkowskim (innym niż ich państwo zamieszkania) i wykonujących część pracy w państwie zamieszkania w formie zwyczajowej telepracy transgranicznej w wymiarze co najmniej 25% ale poniżej 50% całkowitego czasu pracy. 

 

Telepraca transgraniczna dla celów porozumienia oznacza pracę zdalną (telepracę) wykonywaną z państwa zamieszkania przy zachowaniu połączenia cyfrowego ze środowiskiem pracy pracodawcy, którego siedziba znajduje się w państwie innym niż państwo zamieszkania.

 

Postanowienia umowy nie mają natomiast zastosowania do osób, które:

- zwykle wykonują działalność inną niż praca zdalna z kraju zamieszkania,

- zwykle wykonują działalność w kraju innym niż sygnatariusze umowy,

- prowadzą działalność na własny rachunek.

 

Aby skorzystać z umowy ramowej, pracodawca lub pracownik składa wniosek o wydanie zaświadczenia A1 do instytucji zabezpieczenia społecznego w państwie pracodawcy. Zaświadczenie to jest wydawane jednorazowo na maksymalnie trzy lata, z możliwością dalszego przedłużenia.

 

Należy przy tym pamiętać , że osoba zainteresowana może zostać objęta zakresem porozumienia pod warunkiem, że miejsce jej zamieszkania znajduje się w państwie, które przystąpiło do porozumienia ramowego. Jednocześnie siedziba pracodawcy tej osoby musi znajdować się w jednym z pozostałych państw, które podpisały porozumienie. Na dzień publikacji niniejszego artykułu, do porozumienia przystąpiły również: Austria, Belgia, Chorwacja, Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Lichtenstein, Luxemburg, Malta, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja.

 

Państwa, które podpisały umowę do czerwca 2023 r. (tj. wymienione wyżej), mogą stosować jej postanowienia od 1 lipca 2023 r. przez 5 kolejnych lat. Po tym czasie, umowa będzie automatycznie odnawiana na okresy pięcioletnie. W przypadku państw, które podpiszą niniejszą umowę na późniejszym etapie, staje się ona skuteczna w stosunku do tego państwa od pierwszego dnia miesiąca następującego po jej podpisaniu.

 

Umowa ramowa ma charakter tymczasowy i będzie regulować powyższe kwestie do czasu dostosowania rozporządzenia koordynującego w sprawie zabezpieczenia społecznego do nowych realiów wykonywania pracy w sposób transgraniczny.

Na ewentualne pytania w tym zakresie chętnie odpowiedzą autorzy artykułu:
Aleksandra Dyrek-Orlando
Partnerka
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Martyna Glanowska
Doświadczona Konsultantka
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.