Obecnie, mniej więcej od wiosny 2023 r., DKIS zmienił poprzednie, korzystne dla podatników podejście i powrócił do stanowiska, że tylko urzędowy, formalny dokument może dowodzić dokonania wywozu towaru poza terytorium UE.
A co na to sądy?
Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Krakowie w wyroku z 12 września 2023 r. (sygn. akt I SA/Kr 683/23) w sprawie zastosowania 0% stawki VAT w eksporcie towarów orzekł, że Dyrektor KIS nie ma racji, że jedynie dokumenty urzędowe, "w których właściwe organy celne (polskie lub z innych państw członkowskich UE) potwierdziły wywóz towarów poza terytorium UE", dają podstawy do zastosowania stawki VAT w wysokości 0%. Sąd stwierdził również, że nie ma uzasadnienia forsowane przez DKIS uprzywilejowanie dokumentacji pochodzącej od operatora wyznaczonego, czyli Poczty Polskiej. Trudno stwierdzić, dlaczego ten konkretny podmiot został "zrównany" przez DKIS z organami celnymi i wystawiane przez niego dokumenty miały odpowiadać dokumentom celnym, zaś dokumentom wystawianym przez inne podmioty trudniących się przewozem towarów znaczenia takiego odmówiono.
Podobne rozstrzygnięcie wydał WSA w Gdańsku w wyroku z 10 października 2023 r. (sygn. akt I SA/ Gd 637/23), który orzekł, że nie można odmówić prawa do stawki 0% VAT wyłącznie z tego powodu, że podatnik nie ma urzędowego dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza Unię Europejską – decydujący jest wywóz towarów poza terytorium UE, a więc przesłanka materialna, a nie zgromadzenie określonych dokumentów w konkretnej procedurze (czyli przesłanka formalna). Sąd przywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 28 marca 2019 r. (sygn. C-275/18), w którym TSUE orzekł, że do zastosowania preferencyjnej stawki 0% przy eksporcie towarów kluczowy jest sam wywóz towarów za granicę UE. Unijny trybunał wskazał, że są tylko dwie sytuacje, w których niedopełnienie wymogów formalnych mogłoby prowadzić do utraty prawa do zwolnienia z VAT. „Po pierwsze, na zasadę neutralności podatkowej do celów zwolnienia z VAT nie może powoływać się podatnik, który umyślnie uczestniczy w oszustwie podatkowym i naraził na niebezpieczeństwo funkcjonowanie wspólnego systemu VAT” – stwierdził TSUE. Po drugie – dodał – naruszenie wymogu formalnego może prowadzić do odmowy zwolnienia z VAT, jeżeli naruszenie to „skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonywującego dowodu spełnienia wymogów materialnych”.– Nie ma więc racji fiskus, twierdząc, że tylko dokumenty urzędowe właściwych organów celnych (polskich lub z innych państw UE) dają podstawy do zastosowania stawki VAT 0% w eksporcie towarów. Wyjaśnił, że mogą to być jakiekolwiek dokumenty, z których będzie wynikało, że faktycznie doszło do eksportu towarów.
Najnowszy wyrok z 12 października 2023 r. (sygn. I SA/Kr 769/23) również potwierdza powyższe stanowiska. WSA w Krakowie uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną wydaną przez DKIS.
Zdaniem sądu, podejście organu podatkowego (sprowadzające się do żądania oficjalnych, urzędowych dokumentów celnych jako wyłącznego dowodu uprawniającego do zastosowania stawki 0% VAT w eksporcie) narusza art. 41 ust. 6a ustawy o podatku od towarów i usług, w którym przewidziano otwarty katalog dokumentów, za pomocą których podatnik może wykazać wywóz towarów poza terytorium UE. Mogą to być zatem jakiekolwiek dokumenty, z których będzie wynikało, że faktycznie doszło do eksportu towarów. Nie można zatem z góry zakładać, że dokumenty generowane przez podmioty inne niż urząd celny (np. list przewozowy czy oświadczenie przewoźnika lub nabywcy towarów) z założenia nie będą spełniać wymogów ustawowych.
Jak widać, sądy w tym temacie są zgodne, w przeciwieństwie do DKIS, dzięki czemu kształtuje się konsekwentna linia orzecznicza pozytywna dla podatnika.
