W związku z tym wielu przedsiębiorców zwiększa zainteresowanie koncepcją CSR, która opiera się m.in. na prowadzeniu biznesu w sposób etyczny i ekologiczny, uwzględniający interesy społeczne i ochronę środowiska. Coraz więcej firm angażuje się więc np. w projekty z zakresu ochrony środowiska oraz działania proekologiczne, prospołeczne, edukacyjne, wychodząc z założenia, że jest to skuteczne działanie marketingowe, dzięki któremu budowany jest ich pozytywny wizerunek, jako firm pozostających w świadomości konsumentów i partnerów biznesowych, jako podmiotów wrażliwych na ekologię i zrównoważony rozwój.
Pojawia się zatem pytanie, czy ponoszenie kosztów związanych z CSR może być uwzględniane w rachunku podatkowym w zakresie VAT i podatków dochodowych.
W związku z powyższym zagadnienia z zakresu projektów dotyczących CSR są coraz częściej przedmiotem wniosków o wydanie indywidualnych interpretacji podatkowych. Niektóre z tych spraw, z uwagi na niekorzystne dla podatników stanowisko fiskusa, trafiają ostatecznie przed oblicze sądów administracyjnych. Jak pokazuje praktyka, głównym ze spornych zagadnień w tych sprawach jest kwestia możliwości odliczenia VAT od wydatków związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu.
Z takim tematem zwróciła się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej spółka, której przedmiotem działalności gospodarczej jest m.in. wydobywanie węgla brunatnego oraz wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Spółka w ramach CSR realizowała projekty z pięciu obszarów:
I. Ekologia i ochrona środowiska
II. Edukacja
III. Ochrona zdrowia
IV. Działalność charytatywna, pomoc społeczna i zaangażowanie społeczne
V. Społeczne programy edukacyjno-informacyjne
Dyrektor KIS stwierdził, że spółka może odliczyć VAT naliczony tylko przy podejmowaniu działań z obszaru edukacji w ramach projektu kształcenia przyszłej kadry. Uznał, że w pozostałym zakresie prawo do odliczenia VAT nie przysługuje. Uzasadnił to tym, że aby można było przyznać podatnikowi prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT, związek pomiędzy zakupami, a działalnością gospodarczą co do zasady powinien być bezpośredni, może być również pośredni jednak tylko gdy zakupy związane są z działalnością gospodarczą ("wyłączną przyczyną tych usług jest działalność gospodarcza w rozumieniu tej dyrektywy wykonywana przez podatnika"). W przeciwnym wypadku koszty pośrednie nie wykazują bezpośredniego i ścisłego związku z tą działalnością, a w konsekwencji nie uprawniają do odliczenia podatku VAT, który je obciąża.
Tę interpretację uchylił WSA w Łodzi (wyrok z dnia 4 września 2024 r., I SA/Łd 433/24). Stwierdził, że interpretacja indywidualna w zaskarżonej części narusza przepisy prawa tak procesowego, jak i materialnego, przy czym - w odniesieniu do obu rodzajów norm - w stopniu mającym istotny wpływ na rozstrzygnięcie. Sąd zwrócił uwagę, że prawo do odliczenia zostaje również przyznane podatnikowi nawet w przypadku braku bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy konkretną transakcją, gdy poniesione koszty stanowią element cenotwórczy dostarczanych towarów. Zdaniem Sądu, zaskarżona interpretacja indywidualna stanowi przykład anachronicznej wykładni wchodzących w grę przepisów prawa, które organ przeanalizował tylko w sposób pozorny i nie uwzględniający najnowszych, powszechnie przyjętych w rozwiniętych gospodarkach, sposobów promocji, reklamy działalności gospodarczej oraz budowania pozytywnego wizerunku firmy.
Opisana wyżej sprawa prowadzi do wniosku, że realizując działania CSR warto mieć na uwadze związane z tym konsekwencje podatkowe, a przede wszystkim omawiany w niniejszym artykule wątek prawa do odliczenia VAT. Pojawiające się w tym zakresie spory z organami podatkowymi dowodzą, że podatnik musi być w stanie przedstawić argumenty potwierdzające związek podejmowanych i finansowanych przez niego inicjatyw z zakresu CSR z działalnością opodatkowaną, zapewniając w ten sposób prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT.
